Ik had voor het eerst het idee om een community op te starten toen mijn boek Boost gepubliceerd werd in 2014. We zijn 7 jaar later terwijl ik dit schrijf en De SelfCare Club is net twee weken open. Perfectionisme hield me tegen. Ben ik hier wel klaar voor? Ben ik wel goed genoeg? Kan ik dit wel? Uitstelgedrag volgde. 

Als je niet oplet kan perfectionisme een ‘dream killer’zijn. Je denkt dat het je beschermt tegen mislukking, terwijl het je tegenhoudt om te groeien, om je vleugels uit te slaan, om de beste versie van jezelf te zijn. 

Uit de poll die ik in de SelfCare Club op FB postte, kon ik afleiden dat perfectionisme iets is dat leeft bij een heleboel leden van onze self-care familie. Het kan een negatieve impact hebben op wie je bent als persoon, op je werk, je huishouden, je relaties, je uiterlijk, etc. 

WAT IS PERFECTIONISME?

Perfectionisme is een mindset, een manier van denken, die ontstaat uit het idee dat je niet genoeg bent -niet slim genoeg, slank genoeg, lief genoeg, intelligent genoeg, mooi genoeg,…- en dat je moet bewijzen voor jezelf maar vooral voor de rest van de wereld dat je wel genoeg bent. 

Als je perfectionistische trekjes hebt, dan denk je in zwart en wit. Er is geen grijs. 

Je hebt hoge verwachtingen van jezelf en van anderen. Alles is een succes of een mislukking en je wilt mislukking ten allen prijze vermijden, want er is geen duidelijker teken dat je niet goed genoeg bent dan dat. 

Je denkt dat je drang naar perfectie je zal beschermen tegen de pijn, de schaamte, het schuldgevoel, die hand in hand gaan met mislukking, maar in realiteit verandert het je in een zenuwpees en een controlefreak. Je gaat zo erg je best doen dat het ten koste gaat van je mentale en fysieke gezondheid.

Er bestaat ook zoiets als positief perfectionisme waarbij je er gewoon naar streeft om de beste versie van jezelf te zijn bij elke stap die je zet. Als je een positieve perfectionsist bent dan focus je op groei. Je aanvaardt dat er obstakels zullen zijn op je pad van A naar B. Je weet dat het leven niet in een rechte lijn gaat. Falen is nooit leuk, maar je ziet het als een kans om te evolueren. Als je valt, veer of krabbel je weer recht. Als je verliest, dan verlies je de les niet (zoals de Dalai Lama ooit zei). Je bent meer gefocust op het proces waar je doorgaat dan op het doel waar je op afstevent. 

WAAR KOMT HET VANDAAN?

De angst om niet genoeg te zijn, is gekoppeld aan de angst om de connectie te verliezen met de mensen die belangrijk voor ons zijn. Als kind begrijpen we niet dat papa boos is omdat het op het werk niet goed gaat, of mama geïrriteerd is omdat ze het financieel niet makkelijk heeft. Kinderen gaan altijd denken dat zij iets verkeerd gedaan hebben en ‘beter’proberen te zijn. Ze gaan alles doen om het probleem te fixen en terug in de gunst te komen van hun ouders, want wat zouden ze doen als ze Hans en Grietjes-gewijs achtergelaten zouden worden ze er plots alleen voor zouden staan? 

Uiteraard speelt ook de maatschappij waarin we leven een rol. Streven naar meer en beter is goed, anders zou er geen vooruitgang zijn, maar jammer genoeg gaat dat vaak ten koste van onszelf. 

De maatschappij spiegelt ons namelijk een ideaalbeeld voor van wat succes is. de perfecte opleiding, de perfecte partner, het perfecte huis, de perfecte job, het perfecte aantal kinderen die op de perfecte manier opgevoed worden, het perfecte lichaam, het perfecte leven. Ook al veroorzaakt het enorm veel druk en is het niet per se wat we willen, we doen eralles om aan het perfecte plaatje te beantwoorden omdat we dan erkenning krijgen en ons op deze manier verzekeren van ons plekje in de tribe. ‘Hustling for worthiness’, dat is hoe Brené Brown het ooit heel treffend omschreef. 

We zouden succes ook kunnen definiëren als het innerlijke groeiproces, de unieke persoonlijke evolutie die we gemaakt hebben als mens. De focus ligt hier op jou en de lessen die je totnogtoe geleerd hebt. Statussymbolen zijn irrelevant en wat andere mensen denken ook. Voel je de rust die over je komt als je op deze manier naar jezelf en je leven kijkt?

HOE UIT HET ZICH?

Als je perfectionistische trekjes hebt, dan is angst vast een heel vertrouwd gevoel want  

perfectionisme gaat in essentie over de angst om de controle te verliezen over hoe andere mensen naar je kijken. 

Angst in een on-off situatie is oké. Je lichaam anticipeert op het feit dat de auto voor je plots een gevaarlijk manoever maakt en zorgt ervoor dat je snel reageert zodat er geen ongeluk gebeurt. 

Het probleem met aanslepende angst die gelinkt is met perfectionsime, is dat die slopend is voor je gezondheid. Ons lichaam is niet gemaakt om voortdurend in fight or flight te zijn. De gevolgen zijn chronische vermoeidheid,  slaapproblemen, spijsverteringsproblemen,… Zonder uitlaatklep zoekt angst ook een uitweg in ongecontroleerd eetgedrag, in Netflix bingen, social media overdosing, tandenknarsen, nagelbijten…

Een symptoom van perfectionisme is uitstelgedrag. “Als ik niks doe, dan kan ik niet falen.” Je speelt op veilig.

Een ander symptoom is ‘workaholisme’. Je wilt zo graag tonen aan je baas of je collega’s dat je de moeite waard bent, dat je dat doet ten koste van je gezondheid. Je maakt geen tijd om gezond te eten of te sporten, je relaties of je sociale leven te onderhouden, je hebt het moeilijk met het nemen van pauzes omdat je vindt dat je niet genoeg deed en dus geen pauze verdient, of je denkt dat je de vrije momenten die je hebt beter kunt gebruiken om productief te zijn. Self-care staat helemaal onderaan je to do lijst. 

WAT DOE JE MET PERFECTIONISME? 

STAP 1: Word je bewust van je innerlijke criticus. Je deed iets of zei iets en je bent teleurgesteld in jezelf. Luister naar de kritische stem in jezelf. Wat zegt ze? Welk gevoel krijg je als je luistert? Voel je angst, schaamte, voel je je schuldig? 

Vraag jezelf af waartegen je innerlijke criticus je probeert te beschermen. Is dat tegen het verliezen van controle, uitgelachen worden, in de achting dalen bij iemand die belangrijk voor je is, teleurstelling, verandering misschien?

De vraag is…houdt je innerlijke criticus je tegen om iets te doen wat je eigenlijk echt heel graag doet? Ik kan niet genoeg benadrukken hoe belangrijk het is om daarbij stil te staan.